Phân tích văn học là quá trình nghiên cứu, đánh giá các yếu tố của tác phẩm như cốt truyện, nhân vật, chủ đề, ngôn ngữ và bối cảnh để hiểu rõ hơn về ý nghĩa và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải. Nó giúp khám phá tầng lớp ý nghĩa ẩn sau câu chuyện, phát triển tư duy phản biện và tôn vinh giá trị nghệ thuật của tác phẩm. VD: 1. Truyện "Chí Phèo" - Nam Cao Tình tiết chính: Chí Phèo kể về một người nông dân lương thiện bị xã hội phong kiến bóp nghẹt, biến thành một con quỷ say rượu. Chí Phèo từng là một thanh niên hiền lành, nhưng do bị Bá Kiến – đại diện cho tầng lớp thống trị - hãm hại, Chí bị đẩy vào tù. Sau khi ra tù, anh ta trở thành kẻ sống ngoài lề xã hội, mất hết nhân tính và liên tục gây sự. Tuy nhiên, khi gặp Thị Nở – một người phụ nữ xấu xí và cũng bị xã hội ruồng bỏ, Chí Phèo cảm nhận được tình yêu, sự ấm áp, và khát khao trở lại làm người lương thiện. Tuy nhiên, cuối cùng anh không thể thoát khỏi cái vòng luẩn quẩn của số phận và xã hội. Cái chết của Chí Phèo chính là lời tố cáo xã hội đương thời đầy bất công. Nhân vật: - Chí Phèo: Hình tượng đại diện cho người nông dân bị áp bức, lạc lối giữa những bất công. - Bá Kiến: Kẻ đại diện cho sự thối nát của tầng lớp địa chủ phong kiến. - Thị Nở: Một tia hy vọng nhỏ nhoi trong cuộc đời Chí, thể hiện sự bao dung của người cùng khổ. Lý do yêu thích: Tác phẩm là một bức tranh hiện thực sống động về sự tha hóa của con người dưới ách áp bức xã hội. Sự mâu thuẫn giữa lương tri và số phận của Chí Phèo để lại nhiều suy nghĩ sâu sắc về nhân tính và tình yêu thương giữa con người. Nam Cao thể hiện tài năng bậc thầy trong việc miêu tả tâm lý nhân vật, làm bật lên bản chất và khát vọng của họ. 2. Truyện "Hai đứa trẻ" - Thạch Lam Tình tiết chính: Câu chuyện kể về hai chị em Liên và An trong khung cảnh phố huyện nghèo nàn, hiu quạnh. Cả hai cùng chờ đợi chuyến tàu đêm đi qua, chuyến tàu mang theo chút ánh sáng, niềm vui và sự náo nhiệt ngắn ngủi trong cuộc sống tù túng của họ. Thạch Lam không đặt nặng tình tiết kịch tính, mà chú trọng vào việc miêu tả những chi tiết tinh tế, tĩnh lặng của đời sống, đồng thời gửi gắm nhiều cảm xúc trữ tình. Nhân vật: - Liên: Cô gái nhạy cảm, luôn mong mỏi thoát khỏi cuộc sống buồn tẻ nơi phố huyện. - An: Em trai Liên, còn ngây thơ, nhưng cũng cảm nhận được sự ảm đạm xung quanh. - Những người dân nơi phố huyện: Họ hiện diện như những mảnh đời nhỏ bé, chìm trong sự quên lãng, nhưng lại mang đậm tính nhân văn. Lý do yêu thích: "Hai đứa trẻ" là một bức tranh tinh tế về cuộc sống đơn điệu nhưng đầy ý nghĩa. Qua lối kể chuyện nhẹ nhàng và cảm xúc tinh tế, Thạch Lam khắc họa nỗi buồn man mác, mong ước về một điều tốt đẹp hơn, đồng thời thể hiện sự cảm thông sâu sắc với những mảnh đời nhỏ bé. + Phân tích văn học là cầu nối giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm, từ đó trải nghiệm trọn vẹn hơn vẻ đẹp và giá trị của văn học.