TÓM TẮT:

Tác phẩm xoay quanh một tình huống kịch khá đặc biệt

Do sự vô tâm và tấc trách của Nam Tào, Bắc Đẩu ( 2 vị thần trên thiên đình) mà Trương Ba - một người làm vườn hiền lành, tốt bụng, khỏe mạnh, giỏi đánh cờ bỗng dưng chết đột ngột.

Vì thương quý Trương Ba mà tiên cờ Đế Thích đã hóa phép nhập hồn Trương Ba vào xác anh hàng thịt mới chết.

Từ đó, Trương Ba gặp nhiều rắc rối, phiền toái, tính nết ông thay đổi, thô lỗ, phũ phàng, khiến cho mọi người xa lánh.

Cuối cùng, Trương Ba chọn cái chết, không nhập vào xác ai nữa. Đây là cách ông thấy mình được sống trọn vẹn bên những người thân yêu.

Đánh Giá Nội Dung

Con người khi sống trong sự dung tục, thì nó sẽ chế ngự và thắng thế. Nó sẽ dẫn vào sự tha hóa, mất dần những thanh cao, trong sáng và tươi đẹp. Cuộc sống là đáng quý, được sống là hạnh phúc nhưng được sống là chính mình thì là điều đáng quý hơn. Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống hài hòa tự nhiên giữa tâm hồn và thể xác. Qua đó, tác giả mong muốn ta đấu tranh chống lại cái dung tục, tầm thường để hướng đến cuộc sống có ý nghĩa, cao quý hơn.

Qua đoạn trích, Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm thông điệp:

-END-

Bi kịch sống nhờ, sống gửi, sống không được là mình.

Mở đầu là màn độc thoại của hồn Trương Ba.

Tuôn ra một tràng độc thoại đầy đau khổ. Hồn Trương Ba rất quyết tâm thoát khỏi xác anh hàng thịt.

Ông bộc lộ suy nghĩ với cái xác.

Hồn tỏ ra khinh xác anh hàng thịt.

Ông phủ nhận sự tồn tại của phần xác, cho rằng xác không có đời sống.

Hồn Trương Ba đổ tội cho xác: tất cả sự thay đổi, biến chất của mình là do phần xác gây nên.

Ông cho rằng bản thân tâm hồn này vẫn luôn trong sạch, thánh thiện.

Xác hàng thịt phản bác lại hồn Trương Ba, nó ngạo nghễ cho rằnh xác có đời sống độc lập và có vai trò quan trọng.

nó thể hiện sức mạnh ghê gớm

Xác hàng thịt còn cười nhạo vào lí lẽ mà hồn Trương Ba đưa ra để ngụy biện.

Cách nói chuyện của nó đầy mỉa mai khi cho rằng những biến chất của phần hồn là do góc khuất đen tối trỗi dậy.

Cuối cùng xác hàng thịt khẳng định rằng hồn và xác cần thỏa hiệp để tồn tại.

Vì chúng ta “Tuy hai mà một !”.

Dẫu hồn Trương Ba dằn vặt, đau khổ và quyết định chống lại bằng cách muốn thoát khỏi thể xác để tồn tại độc lập nhưng xác hàng thịt đã chỉ rõ cho ông thấy cần phải thỏa hiệp cùng nhau để tồn tại.

Trương Ba đã nổi giận, đã khinh bỉ, đã mắng nhiếc nhưng ông cũng ngậm ngùi thấm thía cho nghịch cảnh của mình, đành chấp nhận sự thật trong đau đớn.

Trong đoạn trích, xác anh hàng thịt được miêu tả như một biểu tượng đáng ghê sợ của hoàn cảnh sống dung tục.

Cuộc đối thoại, hơn một lần xác hàng thịt đã khẳng định sự phụ thuộc của hồn Trương Ba vào nó

Trên thực tế, khi phải chấp nhận hoàn cảnh trớ trêu, nghiệt ngã để tiếp tục duy trì sự sống, hồn Trương Ba hầu như không còn được là chính mình. Linh hồn ông hoàn toàn lệ thuộc vào những yếu tố vật chất của thể xác, tồn tại qua thân xác – cái thân xác không phải là của mình.

Ngay cả những việc bình thường nhất, hồn trương Ba cũng nhờ vào xác hàng thịt.

Đó là nguyên nhân khiến hồn Trương Ba rơi vào tình trạng bất lực trước sự sai khiến của thân xác. Xác hàng thịt còn ve vãn hồn Trương Ba bằng cái lí lẽ ti tiện nhưng lại có sức hấp dẫn ghê gớm: hồn Trương Ba vẫn sẽ làm mọi việc để thỏa mãn những thèm khát của xác thịt, nhưng sau đó lại đổ tội cho thân xác. Đó là cách vừa con người thỏa mãn được những đòi hỏi tầm thường của thân xác lại vừa giữ được cảm giác thanh thản cho linh hồn. Theo cách nói của xác hàng thịt, đó là “trò chơi tâm hồn”, thực chất là phương cách hèn nhát để con người lừa dối chính mình và cuộc đời.

Trong cuộc đối thoại, xác hàng thịt mỗi lúc càng lấn lướt, dồn đuổi hồn Trương Ba.

Xác chủ động “tuyên chiến” khi hồn khao khát được tồn tại độc lập.

Xác thách thức, giễu cợt, cao giọng đòi hồn phải “thành thật trả lời”.

Xác biết rõ hồn nghĩ gì đồng thời cũng tỏ ra thấu hiểu từ điệu bộ lúng túng bên ngoài đến những biện luận tìm kiếm sự thanh thản của hồn Trương Ba đã thực sự bối rối, khổ sở, bế tắc trước sự đắc thắng và những lí lẽ trâng tráo mà đầy sức thuyết phục của xác hàng thịt.

Khi thì cao giọng thách thức, lúc thì buồn rầu thanh minh, khi thì đắc thắng, tinh quái, lúc thì vuốt ve, xoa dịu, an ủi… Xác đã chứng tỏ được uy thế của nó, uy quyền của nó, sự chi phối khủng khiếp của nó đối với hồn.

Hồn Trương Ba trở nên đuối lí trước cuộc đối thoại này.

...

Từ chỗ phủ định quyết liệt, lớn giọng khi xác đưa ra bằng chứng về sức mạnh sai khiến của nó, đến chỗ “không dám trả lời”, lúng túng trong những câu nói đứt quãng.

Từ chỗ hăng hái đấu lí, đáp lại tất cả những lí lẽ mà xác đưa ra.

...

Từ cách xưng hô “Mày - tao” ở đầu cuộc đối thoại, xác đã tinh ý nhận ra khi ở hồi kết, hồn đã gọi hắn là “anh”.

Từ mạnh mẽ, đầy khí thế đấu tranh đến tiếng kêu “Trời!” tuyệt vọng và kết thúc màn đối thoại “Hồn Trương Ba bần thần nhập lại vào xác hàng thịt”.