qLưu Nhân Chú người xã An Thuận thượng huyện Đại Từ, Thái Nguyên. Thửa hàn vi nghèo khổ, làm nghề buôn bán, sau gia nhập Lam Sơn, hội thề ở Lũng Nhai ông tham gia thề ước cùng 18 tướng văn võ, làm thứ thủ ở vệ kỵ binh quân Thiết Đột, xông pha tên đạn, ra vào trận mạc từ những ngày khó khăn gian khổ nhất lúc khởi binh cho đến tận khi chiến thắng khải hoàn, công huân rất lớn.
Lưu Nhân Chú: Danh tướng chém chết Liễu Thắng, cuối đời bị hại chết - Ảnh 1.
Tượng thờ danh tướng Lưu Nhân Chú.
Năm 1424, trận Khả Lưu ông xông pha giữa trận tiền, thu được toàn thắng, nổi tiếng ba quân.
Năm 1425, ông cùng Lê Lễ, Lê Sát, Lê Triện đánh úp quân Minh ở thành Tây Đô, đại thắng được phong tước Thông hầu.
Mùa thu năm Bính Ngọ 1426, Bình Định Vương vây Nghệ An, ông và các tướng được sai đi kinh lược các nơi, ông cùng Lê Sát, Lê Bị, Lê Khuyển, Lê Nanh đem 2000 quân đến các lộ Trường Yên, Thiên Trường, Tân Hưng, Kiến Xương chiếm giữ được các vùng này, chia người lưu thủ để chặn đường lui của đám Phương Chính, Lý An, sau lại hội quân với Lê Bị, Lê Bồi, Lê Vị Tẩu tiến sang địa giới các lộ Khoái Châu, Lạng Giang, Bắc Giang lược định các châu huyện để chặn viện binh từ Khâu Ôn.
Lưu Nhân Chú cầm quân rất giỏi. Tháng 03, năm 1427 ông được Bình Đình Vương thăng làm Hành quân đô đốc tổng quản, Nhập nội đại tư mã lãnh bốn vệ Tiền, Hậu, Tả, Hữu kiêm coi cả việc quân Tân vệ, tháng 06 cùng năm được thăng chức Tư Không.
Trong chiến dịch Chi Lăng – Xương Giang, ông cùng Lê Sát là người đã lập công đầu chém chết Liễu Thăng, sau lại cùng các chư tướng hợp binh tại Xương Giang tiêu diệt hoàn toàn cánh viện quân chủ lực, bắt sống Hoàng Phúc, Mộc Thạnh rút chạy, Vương Thông cùng thế phải xin hàng, từ đó đại hoạch toàn thắng, đánh đuổi hoàn toàn quân Minh ra khỏi bờ cõi, tái dựng nền độc lập.
Ông có tài năng cả văn lẫn võ, lúc đánh quân Minh từng được Bình Định Vương giao trọng trách trông coi ngũ quân và đến khi lập quốc, ông tiếp tục được Lê Thái Tổ tin tưởng gia phong làm Tể tướng để trông coi việc nước, là một trong bộ ba Tể tướng khai quốc đương triều: Lê Sát – Phạm Vấn – Lưu Nhân Chú. Phần thưởng rất xứng đáng cho tài năng và công sức của ông.
Vua Lê Thái Tổ từng ban chiếu chỉ khen ông rằng: "Trẫm nghĩ: vua tôi một thể, chân tay giỏi thì đầu được yên. Có người đỡ đần, rường cột chắc thì nhà mới vững. Ngươi là người phò tá có tài, là bề tôi trung lương của nước. Nên trẫm cho ngươi vinh hạnh ngồi ngôi Tể tướng, đồng kiêm nắm giữ binh quyền. Nay ban tờ chiếu chỉ, để rõ bậc quang sang.
Xét (Lê Nhân Chú) đấy: Tài năng như tùng bách, chất người như lương ngọc. Thấy nước nhà trong cơn hoạn nạn, nghĩ nghiệp vua không thể thiên an, Núi Linh Sơn đói khổ mấy tuần ngươi hằng lo lắng, xứ Ai Lao muôn phần vất vả, ngươi chẳng tiếc thân. Cứu nguy phù suy, giành lại cơ đồ trong những ngày cháo rau cơm hẩm, trừ hung dẹp bạo, quét thanh trời đất khỏi tai ương ngựa sắt gươm vàng. Trần Bồ Đằng - Khả Lưu như trúc chẻ tro bay; trận Xương Giang - Chi Lăng như băng tan ngói lở. Giúp nên nghiệp lớn càng rõ công sáng nghiệp là khó khăn, ngươi đã lấy võ công mà dẹp nạn, thủ thành không phải dễ, nước cần có hiền tài để giúp phò.
Vậy cho ngươi đứng đầu hàng võ trong triều, kiêm coi chính sự nước nhà. Trên thì phải trung với vua – cha, dưới thì phải thương đến dân – lính.
Than ôi! Làm thuyền, chèo mong vượt sóng to, nay đã qua cơn sóng gió, viết đan thư cất vào gia thạch, mong chớ quên lời thề xưa"
Trong lần khắc biển công thần, Lê Nhân Chú được phong Á Thượng hầu, ban quốc tính, tên đừng thứ năm, năm Thuận Thiên thứ 4 được chuyển làm Nhập nội tư khấu.
Về sau Lê Thái Tổ băng hà, Lê Thái Tông còn nhỏ dại, Đại tư đồ Lê Sát ghen ghét, ngầm hạ độc giết chết Lê Nhân Chú, đuổi em của ông là Lê Khắc Phục từ chức Hành khiển Nam đạo ra làm phán đại lý chính, Lê Sát về sau bị Thái Tông trị tội. Năm Hồng Đức thứ 15 ông được truy tặng là Thái phó Vinh quốc công.
* Lưu Nhân Chú được lập đền thờ tại Núi Văn nằm trên địa phận xã Văn Yên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Lễ hội đền được tổ chức vào ngày 04/01 âm lịch hàng năm. Hiện quần thể di tích Núi Văn-Núi Võ đã được xếp hạng Di tích Quốc gia và được đầu tư để xây dựng các công trình như Đền thờ Tướng quân Lưu Nhân Chú, nhà tưởng niệm, khuôn viên cây xanh, trạm nghỉ cho khách thập phương...
* Tên của ông được đặt tên cho một ngôi trường cấp 3 ở Xóm Duyên, xã Ký Phú, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, trường THPT Lưu Nhân Chú.
* Để ghi nhớ công ơn của Lưu Nhân Chú, tên ông đã được đặt tên cho các đường phố ở Thành phố Thái Nguyên và Sóc Sơn, Hà Nội, Bắc Giang, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh.
* Đài truyền hình Thái Nguyên sản xuất bộ phim "Tể tướng Lưu Nhân Chú" năm 2015.
