. Ông nội tôi.
Nhà tôi hồi còn ở quê vẫn giữ nếp cũ, hai ba thế hệ sống chung trong một nhà. Bố tôi là con trưởng nên ông bà nội ở chung với gia đình tôi. Bà nội tôi mắc bệnh hiểm nghèo, mất khi mới ngoài sáu mươi tuổi. Chỉ còn ông nội tôi. Ông đã ngoài tám mươi tuổi nhưng vẫn khỏe mạnh, minh mẫn. Trong làng, bằng tuổi ông tôi không còn nhiều, chỉ còn vài cụ nhưng cụ nào cũng mắt mờ, chân chậm, đi lại, ăn uống đều khó khăn. Riêng ông tôi vẫn rắn rỏi, hồng hào, hằng ngày giúp đỡ con cháu lúc thì đan lát rổ rá, lúc thì tưới tắm, cắt tỉa cây cảnh…luôn chân, luôn tay.
Một buổi chiều nọ, sau khi đi đánh vài ván cờ với mấy cụ quanh xóm, ông tôi về nhà đột ngột lên cơn sốt. Toàn thân nóng bừng, đau nhức, ông nằm thở dốc từng chặp rất khó nhọc. Bố tôi xin cơ quan nghỉ phép hai ngày đưa ông đi thăm khám nhiều nơi nhưng không ra bệnh. Được gần một tuần thì ông tôi như lả đi, cố gắng lắm cũng chỉ húp được vài muỗng cháo. Bố tôi gọi hết các cô, chú trong nhà về cùng tìm cách chữa trị cho ông. Nghe có danh y ở đâu bố tôi cũng tới năn nỉ mời bằng được họ đến nhà bắt mạch. Thuốc men đều đặn nhưng bệnh của ông tôi không bớt, có chiều hướng xấu đi. Mọi người khi ấy đều bất lực, cho rằng bệnh của người già không rõ nguyên nhân thế này thì chỉ cầm cự qua ngày. Ai nấy đều chuẩn bị tâm lí cho điều xấu nhất xảy ra.
Ông tôi xuống sức nhưng tinh thần còn tỉnh táo. Ông luôn động viên con cháu yên tâm không phải lo lắng cho ông. Rất lạ là cứ tầm chiều, khi trời chạng vạng là ông luôn nhắc con cháu đóng hết cửa sổ phòng ông đang nằm, dù khí trời mùa hè nóng hầm hập. Bố tôi nhiều lần hỏi: “Có phải bố thấy trong người lạnh phải không ạ?”, nhưng ông không nói. Đến một hôm đột nhiên ông tôi lắp bắp miệng, cuống quýt kêu con cháu đóng cửa. Thấy vậy bố tôi lại gặng hỏi, mãi ông tôi mới khẽ nói:
– Bố cứ thấy chúng nó về đứng đầy ngõ nhà mình.
– Có ai ở ngoài ngõ đâu bố – Nhìn ra ngõ xong, quay vào bố tôi nói.
– Thằng Đào, cái Tính, cái Mận với mấy đứa trong làng chiều nào cũng đứng đầu ngõ nhà mình nhìn vào chào hỏi bố – Mắt ông thoáng lo lắng một điều gì đó.
Bố tôi bất giác giật mình, lạnh sống lưng. Ông kể tên toàn những người bạn đồng trang lứa với ông, có người mất đã lâu, có người mới mất cách đây vài tháng. Lẽ nào ông nhìn thấy vong hồn chăng? Không thể. Già yếu, lo nghĩ nhiều đến cái chết mà sinh ra hoảng loạn, bố tôi quả quyết như thế.
– Bố đừng lo nghĩ nhiều quá, chúng con sẽ tìm mọi cách chữa cho bố khỏe lại.
– Bố già rồi, cũng đến lúc phải đi thôi – Ông tôi thở nhè nhẹ, khua tay ra dấu con cháu đừng quá bận tâm – Đấy, chúng nó ngoài ngõ đang réo gọi bố, tiếng cái Mận rõ lắm.
Trời nhá nhem tối, yên ắng, chỉ có tiếng gà mái gọi con vào chuồng, nhà giờ vắng người, bố tôi không khỏi có cảm giác rờn rợn.
– Bố bị bệnh lâu ngày bị ảo giác vậy thôi, không có ai kêu gọi gì đâu – Bố tôi cố nói to cho át đi nỗi lo sợ của ông.
Một tối, tầm gần mười giờ, khi cả nhà đang xem ti vi bỗng nghe tiếng ông khóc khe khẽ trong buồng. Mọi người đi vào thấy ông nước mắt giàn giụa, miệng mếu máo: mẹ ơi, mẹ…Đợi cho ông bớt xúc động, mẹ tôi mới hỏi chuyện. Ông kể:
ừa nãy bố gặp bà của thằng Hưng (Hưng là bố tôi), đứng ngay cửa buồng cứ khóc mà không nói câu gì. Bố gọi hai tiếng thì bà đi mất – Nói xong ông lại dấm dứt khóc.
Bố tôi thường kể cho cả nhà, đời ông nội khổ lắm. Khi ông tôi mới tám tuổi, thì ông cố theo người ta đi vào Nam kiếm việc làm. Gặp thời loạn lạc, ông cố đi biền biệt không có tin tức gì, sau này hỏi những người đi cùng, họ nói ông đã mất vì bệnh sốt rét trong rừng Tây Nguyên phương Nam xa xôi. Bốn năm sau bà cố tôi cũng mất. Bà đi chặt củi ở sườn núi Tiên Mai bị con rắn nhỏ cắn vào chân, không thấy đau, chỉ hơi rướm máu, nghĩ rắn không độc bà vẫn gánh củi về nhà. Chiều hôm ấy, đang vo gạo nấu cơm bà bị ngã quỵ ngay sân giếng. Mọi người tìm cách chữa trị nhưng đã không kịp, bà không qua khỏi.
Ông tôi khóc cạn nước mắt thương mẹ, tủi cho phận mình phải bơ vơ, côi cút không nơi nương tựa. Để kiếm miếng cơm ông phải đi ở, làm công cho nhà ổng Quản Nghi. Hằng ngày chăn trâu, cắt cỏ, giã gạo, làm đủ việc đổi lại là được miếng cơm cháy, canh cạn. Tối ngủ vật vạ nơi góc hè, xó bếp. Mãi sau này có người họ xa giúp đỡ ông mới thoát cảnh đi ở cơ cực.
Nay tuổi già đau bệnh, không hiểu vì sao ông lại toàn thấy người đã mất, nhất là lại nhìn thấy mẹ mình về trong hoàn cảnh này như một điềm gì báo trước. Bố tôi lo lắm nhưng không biết xử trí thế nào. Ông tôi ngày càng yếu đi, cứ đến xế chiều lại thì thầm như nói chuyện với ai đó, lúc khóc, lúc cười rất kì lạ. Hai con chó nhà tôi, cứ nửa đêm lại sủa ran như nhà có trộm. Nhiều lần bố tôi tỉnh dậy soi đèn nhưng không thấy gì.
Một hôm đột nhiên ông ngồi bật dậy, gọi cả nhà tôi ngồi quanh rồi ông nói:
– Đừng có mua thuốc hay bất cứ thứ gì cho bố nữa, tốn kém lắm. Trái cây với đường sữa này cho bọn trẻ nó ăn đi. Bố già rồi cũng về với tổ tiên thôi. Dù thế nào các con cũng phải sống có tình người, có đạo đức…quỷ thần hai vai luôn soi xét…- Ông còn muốn nói nữa nhưng cơn ho bật lên, bố tôi đỡ ông nằm xuống.
Từ hôm ấy, ông không ăn uống gì cả, ai hỏi cũng không nói, chỉ giơ bàn tay làm dấu. Hai ngày sau ông tôi mất, lúc đó mọi người mới hiểu ông đã biết trước ngày mình mất. Thông lệ người ta thường đốt đồ đạc của người chết, nhưng bố tôi giữ nguyên mọi thứ trong phòng của ông, bố bảo như thế con cháu luôn có được cảm giác ông vẫn còn bên cạnh che chở, bảo ban, dạy dỗ.
Sau ngày ông mất ba hôm, cứ tầm mười giờ tối có một con muỗm xanh đậu trên đỉnh màn giường ông. Thỉnh thoảng con muỗm bay lên bàn thờ rồi lại bay vào phòng ông. Hơn một tháng sau thì không thấy con muỗm xuất hiện nữa.
