Dân tộc Việt Nam có bề dày lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, tạo nên một kho tàng truyền thống văn hóa phong phú và giàu bản sắc. Những giá trị ấy không chỉ kết tinh trong các phong tục, lễ hội, di tích lịch sử mà còn thấm sâu vào lối sống, đạo đức và tâm hồn con người Việt Nam. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày nay, việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc trở thành nhiệm vụ quan trọng của toàn xã hội, đặc biệt là đối với học sinh – thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước.
Truyền thống văn hóa dân tộc là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần tốt đẹp được hình thành, bồi đắp và lưu truyền qua nhiều thế hệ. Đó là lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo; là tiếng Việt, trang phục truyền thống, các làn điệu dân ca, lễ hội và phong tục tập quán đặc sắc của các vùng miền. Giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc chính là bảo vệ cội nguồn, bản sắc dân tộc, giúp con người Việt Nam không bị hòa tan trong dòng chảy mạnh mẽ của toàn cầu hóa.
Việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc có ý nghĩa vô cùng to lớn. Truyền thống văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là sợi dây gắn kết các thế hệ và tạo nên bản lĩnh, căn cước của mỗi con người Việt Nam. Khi học sinh hiểu và trân trọng truyền thống, các em sẽ hình thành lối sống lành mạnh, nhân văn, biết yêu cái đẹp, sống có trách nhiệm với gia đình và cộng đồng. Ngược lại, nếu thờ ơ, coi nhẹ truyền thống, con người dễ chạy theo lối sống thực dụng, lai căng, đánh mất những giá trị tốt đẹp đã được hun đúc qua nhiều thế hệ.
Nhận thức được tầm quan trọng ấy, học sinh cần ý thức rõ trách nhiệm của mình trong việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc. Trước hết, học sinh phải tích cực học tập, tìm hiểu lịch sử và văn hóa dân tộc thông qua sách vở, các môn học ở nhà trường cũng như những hoạt động trải nghiệm thực tế. Bên cạnh đó, mỗi học sinh cần thể hiện sự trân trọng các giá trị truyền thống trong đời sống hằng ngày: sử dụng tiếng Việt đúng chuẩn mực, cư xử lễ phép với người lớn, kính trọng thầy cô, sống nhân ái, đoàn kết với bạn bè và giữ gìn thuần phong mỹ tục của dân tộc.
Không chỉ dừng lại ở việc giữ gìn, học sinh còn có trách nhiệm phát huy truyền thống văn hóa dân tộc trong bối cảnh mới. Điều này thể hiện ở việc chủ động tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, lễ hội truyền thống; biết vận dụng kiến thức, sự sáng tạo của tuổi trẻ để làm mới và lan tỏa các giá trị văn hóa dân tộc bằng những hình thức phù hợp với thời đại. Thực tế cho thấy, nhiều nghệ sĩ trẻ đã trở thành tấm gương tiêu biểu trong việc phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Hòa Minzy với những ca khúc mang âm hưởng dân ca, lịch sử và tinh thần truyền thống, hay Phương Mỹ Chi – giọng ca trưởng thành từ dân ca Nam Bộ – đã kiên trì theo đuổi con đường nghệ thuật gắn với ca dao, dân ca và văn hóa vùng miền. Những sản phẩm âm nhạc ấy không chỉ được công chúng đón nhận mà còn góp phần khơi dậy niềm tự hào dân tộc trong giới trẻ. Từ đó, học sinh có thể nhận ra rằng việc phát huy truyền thống văn hóa không phải là điều xa vời, mà có thể bắt đầu từ chính niềm yêu thích, khả năng và lĩnh vực mà mình theo đuổi.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay vẫn còn một bộ phận học sinh thờ ơ với truyền thống văn hóa dân tộc: coi nhẹ việc học lịch sử, có lối sống thiếu chuẩn mực, sính ngoại, chạy theo các trào lưu lệch lạc, làm phai nhạt bản sắc dân tộc. Những biểu hiện này cần được phê phán và điều chỉnh kịp thời, bởi nếu thế hệ trẻ không ý thức trách nhiệm của mình, truyền thống văn hóa dân tộc sẽ đứng trước nguy cơ mai một.
Giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội, trong đó học sinh giữ vai trò vô cùng quan trọng. Khi mỗi học sinh biết trân trọng quá khứ, sống đẹp trong hiện tại và có trách nhiệm với tương lai, truyền thống văn hóa dân tộc sẽ được tiếp nối và lan tỏa bền vững. Đó không chỉ là nghĩa vụ mà còn là niềm tự hào thiêng liêng của thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay.
