Ba thằng nói láo, bảo rằng: " Phún có xấu và ế chồng, chiến đấu mới hăng! " Tôi đã gặp một nữ du kích ấy rồi. Tôi có thể nói thẳng ngay rằng: Những thằng nói thế là những thằng nói láo. Các chị không xấu. Cũng không ế muộn.
Chị tổ trưởng ngồi tiếp chuyện tôi, mới độ 19 đôi mươi. Chị đẹp như một cô gái Bắc Ninh. Khăn vuông mỏ quạ yếm trắng bong, áo nâu dài, hai vạt trước lỏng lẻo vắt chéo nhau, bên ngoài dải thắt lưng xanh, quần nái đen buông đến mắt cá chân. Đấy là lk nghỉ ngơi, ko phải lk đánh giặc ác cj vẫn duyên dáng lắm, và cx thùy mị nữa. Khuôn mặt trái xoan dịu dàng. Da trắng hồng, mắt bồ câu, miệng nhỏ xinh xinh. Mỗi khi cười, đôi má bầu bầu lúm đồng tiền. Cô gái nền nếp xứ quê này, mặc dù cái mộc mạc nâu sồng, cx khả dĩ lm nhiều chàng trai mơ ước. Tôi ko bt lk xông vào trại giặc thì cj có dữ dội, ngổ ngáo ko. Lk này đây, cj cx khép nép như bao cô gái trc mặt đàn ông. Trong khi ns chuyện, đôi bàn tay trắng mịn đặt lên đùi. Nhg ngón tay búp măng muồn nuột chít vào nhau. Những bàn tay nhỏ nhắn này đã cầm súng bắn Tây, ném lựu đạn vào Tây, hoa đao lăn xả vào Tây. nó vx ko kém mềm mại chút nào. Trước kia, hẳn là nó đưa thoi nhẹ nhàng, ẵm e rất khéo.
Tôi nhìn nhg bàn tay ấy, nhg bàn tay mềm mỏng, nhg cx bt rời mái tóc mềm như tơ của trẻ con, để cầm vũ khí giết quân thù, bảo vệ tấm thân trong trắng của mình và tương lai của những đứa con mình sẽ đẻ ra. Tôi thương hại cho bàn tay nam nhi tận lúc này chưa biết gì. Hay là chỉ biết chiều vuốt mái tóc buồn của người yêu, nhớ tiếc những chiều mộng, nắm tay nhau đi trên đường Cổ Ngư hay Hồ Hoàn Kiếm viền liễu rủ. Những bàn tay ủy mị! Chúng có còn nhiều nữa không, vào cái lúc hàng triệu thanh niên đang náo nức đầu quân và toàn quốc phấn khởi điên như nước lũ làm lung lay những cái đầu thiếu lòng tin, đã có những bàn tay "mềm yếu" cương quyết cầm dao súng. Đâu có phải những bàn tay ấy không có cái đầu nào để vuốt ve? Đâu có phải những bàn tay ý không biết làm món ngon miệng người chồng hai một cái áo xinh xinh cho đứa con mong đợi của vợ chồng.
Chị tổ trưởng du kích bảo tôi:
- 2/3 các e đã có ck, 1 vài ng đã có con.
Tôi băn khoăn không hiểu nhưng đứa con bây giờ đang ở với ai. chúng nó có thấy thiếu mẹ lắm không? Và những người có vui lòng thành thật khi thấy vợ vào du kích ko?
Chị mỉm cười:
- Các anh ấy rất bằng lòng. bởi vì các anh ấy cx đi công tác cả, hieur nhau lắm.
- Còn các em?
- Anh không biết đấy thôi, chứ ở những vùng buôn bán không mấy khi chính người mẹ? Bán hàng cứ lần lượt đi hết chỗ nọ đến chỗ kia. thường thường ở cữ xong được 1 hay hơn 1 tháng, chị em đã phải gửi con cho u nuôi để đi chợ. Chị phụ nữ nông dân cũng chẳng làm gì có thì giờ ôm ấp trẻ một ngày. chị em chúng tôi người nào có con, đã có chị em nuôi giúp. Có thể nói rằng chúng nó được chăm sóc chu đáo lắm. Chị em phụ nữ địa phương coi sóc chúng nó còn hơn các cj. Chúng nó nhiều mẹ lắm!
Cj cười hóm hỉnh. Đôi mắt đen lay láy rời đôi bàn tay đẹp để nhìn một chút, vẻ hơi chế nhạo.
- Ý các anh thế nào? Nếu các anh có con, các anh có thích để vợ đi công tác hay chỉ công tác ở nhà thôi?
tôi chưa từng đặt với tôi câu hỏi ấy bao giờ. Bây giờ có người đột ngột nói ra trước mặt tôi, tôi mới nhận thấy rằng trong đầu óc của tôi vẫn còn nhiều thành kiến với đàn bà lắm. Tại sao chúng ta lại cứ muốn giữ rịt phụ nữ ở nhà, cấm họ ko đc lm cái bổn phận công dân của họ trc khi họ muốn?
Tôi chợt nghĩ đến anh con trai cậu tự của một bà hiếm hoi kia. Bà ko dám cho con ra tỉnh hk, vì không dám xa con. Mặc dầu ah đã ngoài 20,đã lấy vk 7 năm r, đêm đêm bà vx thk nằm cg giường vs con, quạt cho con. Kết quả của sự nâng niu ấy là mặc dầu đã lớn lộc ngộc rồi nhưng ah vẫn chỉ là một đứa con bé bỏng thôi, trong khi những đứa trẻ lên 6 đã tìm cái vui tập đoàn trong đoàn thể Nhi Đồng, anh vẫn chỉ ru rú ở nhà. anh muốn vợ anh cũng ru rú ở nhà. anh cầu nhàu với vợ, khi tối tối chị vợ cắp sách đến lớp học bình dân, anh ấm ức như bị hóc xương gà. Khi thấy vợ vào phụ nữ, không biết bao nhiêu năm rồi người vợ đáng thương kia tủi vì chồng, chị cứ đi học cứ vào phụ nữ như tất cả các chị em. Chị tham gia công tác đoàn thể hăng hái lắm. Và từ ngày vào đoàn thể, chị cố nín nhịn mẹ chồng, cố nín nhịn chồng, cố làm công việc nhà gấp bội trước kia. Một chuyến địch tấn công đến làng, mặc cho chồng run sợ cuống cuồng, chị đã nai nịt gọn ghẽ, xách mã tấu, đeo lựu đạn, theo anh chị em du kích đi phục kích.
Tôi thành thực nghĩ rằng trong một gia đình như gia đình ấy, nếu họ có con, có lẽ anh chồng nên yên phận ẵm con để chị vợ thay anh là bổn phận công dân!... Vấn đề không phải là thích hay không thích. Vấn đề chính là cần hay không cần...
Chị nữ du kích ngồi trước mặt tôi vẫn mỉm cười. Bây giờ thì chị không e lệ một chút nào. Chị nhìn thẳng vào mặt tôi, chị bảo:
- Cần thì có lẽ cũng chưa cần lắm. Phụ nữ còn khối việc làm ở hậu phương.
Nhưng chúng tôi khó chịu vì có những người đàn ông nhút nhát. Vả lại chúng tôi cũng muốn thử xem phụ nữ có đi đánh giặc được như đàn ông không.
- Chị thấy thế nào?
- Anh muốn nói sao?
- Tôi muốn biết các chị đi chiến đấu có thấy vất vả lắm không?
Đôi mắt chị lại cười. Chị tủm tỉm trả lời tôi:
- Chúng tôi không thấy vất vả bằng làm ruộng.
Người phụ nữ này muốn nhạo báng tôi. Đôi bàn tay trắng muốt kia chưa từng quen với nắng tháng 6 đốt cánh đồng. Nhưng còn các chị đứng xung quanh. Trông các chị đen giòn. Các chị cho tôi biết bây giờ các chị vẫn làm ruộng như thường. Làm ruộng giúp đồng bào. Cả chị trắng trẻo đang ngồi tiếp chuyện tôi trước kia thật ra chỉ chăn tằm, dệt lụa ở nhà, cũng đã học chị em, hoạt động trong vùng địch mà không biết làm ruộng thì thiệt lắm.
Tôi muốn biết trình độ học thức của các chị thế nào.
- Phần nhiều kém...
Chị bảo tôi như vậy. Hầu hết các chị là con nhà nông, trước kia bao giờ được học. Mới học từ sau hồi khởi nghĩa cả đó thôi. Có chị từ khi vào du kích mới bắt đầu. Lại có chị hiện giờ vẫn chưa học thạo. Tất cả đều lấy làm đau xót vì trình độ văn hóa quá kém của mình và đang ráo riết học thêm. Cả đội, chỉ có 1 mình chị Chính trị viên là đã học 2 năm trung học....
Chị .N học trường Hà Nội trước, chắc anh cũng biết.
Chị bảo thêm như vậy. Làm như Hà Nội chỉ có 1 trường và có ở Hà Nội thì người ta phải biết tất cả những người Hà Nội khác! Nhưng dù sao thì đó cũng là một điều rất lý thú, đối với tôi. Một nữ sinh Hà Nội làm chính trị viên đội du kích phụ nữ này. Bây giờ lại có quyền đội trưởng chỉ huy cả về quân sự nữa. Mà xung trận rất gan, đánh rất hăng. Thì ra không phải, chỉ phụ nữ nông dân đã quen với những công việc nặng nề mới có thể thành đội viên du kích...
- Các cụ ở nhà đối với việc các chị vào đội du kích sẽ như nào?
- Đều vui lòng cả... Chúng tôi không nhận những chị không được gia đình ưng thuận.
- Nghĩa là vẫn có những cụ không ưng thuận?
- Tất nhiên là phải có. Các cụ lo con đua chị, đưa em như vậy rồi thành ra lêu lổng. Nhưng chúng tôi giữ hết sức đúng đắn. Bây giờ thì hầu hết các cụ đã hiểu rồi. Một người hư thì không phải đợi vào du kích mới hư. Trái lại, được vào du kích, được rèn luyện theo kỷ luật, còn ngoan ra nhiều nữa. Vả lại, ở trong vùng địch, Tây khủng bố, phụ nữ muốn giữ thân thì cần biết quân sự. Có thể nói phụ nữ trong vùng địch thích quân sự hơn chính trị.
Mấy hôm trước mấy anh cán bộ vùng địch cũng đã bảo tôi như vầy. Kể cũng là một điều đáng cho chúng ta phải suy nghĩ. Trong vùng địch phần lớn nam giới thích đi làm cán bộ; chị em phụ nữ thì lại thích vào du kích; hơi nghe nói có lớp quân sự nào là các chị đòi đi học. Mà không phải chỉ học cho biết thôi đâu. Các chị thích đi đánh lắm. Bộ đội tới thường được các chị đem xôi chuối, qua bánh ủng hộ luôn. Ủng hộ để được ngắm nghía khẩu súng cho đỡ thèm. Và để gạ"Các anh cho chúng em đi đánh với".
Người ta kể với tôi mẩu chuyện nhỏ, nhiều ý nghĩa. Hôm ấy là một ngày kỷ niệm. Trong một gia đình có 2 vợ chồng và 1 đứa con kia, cơm chiều xong, anh chồng trực ra đi.chị vk gọi giật lại hỏi:
- Đi đâu?
Anh ck bảo:
- Đi có việc.
- Việc gì?
Trong vùng địch không bao giờ hỏi thế. Bởi vì việc ai người ấy biết thôi.
Nhưng dễ thường chị không có việc của chị sao?
Chị nằng nặc bảo anh:
- Việc gì thì cũng giữ em hộ tôi một lúc. Tôi phải đi đằng này một lát.
Anh chồng gắt:
- Đi đâu hãy để đấy đã. Người ta không đợi được. Việc cần.
Anh đi. Chị vợ đứng tần ngần... Chị em bây giờ chắc đã đến cả rồi. Họ đang đợi mình đây. Mình đã hứa chắc chắn kia mà! Chị băn khoăn, nóng lòng nóng ruột lạ lùng. Y như là một tai nạn gì lớn sắp xảy ra. Nếu lỡ việc của chị em? Nếu vì mình mà chị em hỏng việc? Trong vùng địch một người hẹn đến mà không đến, đó là một việc gieo hoang vào đầu óc mọi người. Phải chăng bị chộp giữa đường? Nhiều khi chỉ vì thế, mà cả một kế hoạch đã định, không dám đem thi hành nữa. Hôm nay là ngày kỷ niệm sinh nhật Hồ Chủ tịch. Để lỡ việc thì chị em trách chết! Chi chặc lưỡi 1 cái. Chị đem con sang bà hàng xóm gửi, nói là bà mẹ đẻ cho tìm đến ngay vó việc. Chị đến chỗ đã hẹn vs cj e. Vì đêm hôm ấy cj cg cj e ik đột kích.
Ai khen? Ai trách? Tôi chỉ muốn tìm để hiểu. Cái gì đã thúc chị em trong vùng địch thích vào du kích? Một chút lãng mạng chăng? Hay là nỗi căm hận lũ giặc đi đến đâu cũng giở trò hãm hiếp? Thà chết còn hơn bị nhục. Và biết đâu không phải lòng phẫn nộ đối với cái nhỏ nhen cái hèn hạ, cái bất công của những kẻ đàn ông lạc hậu, ruồng bỏ, hắt hủi những chị phụ nữ đáng thương và bị sa vào tay giặc? Hay là một lời thách thức nói với bên nam giới?
Dù sao, cuộc giải phóng dân tộc không thể bỏ qua một nửa lực lượng nhân dân, ở trong những bàn tay đẹp mà những người Đàn Ông Ích Kỷ, tưởng chỉ có thể dùng để làm bếp và giặt quần áo ở nhà. Và cuộc giải phóng phụ nữ phải do chính bàn tay phụ nữ săn sóc lấy. Đấu tranh không làm mất vẻ dịu dàng. Đôi mắt lẻ lửa phóng vào mặt lũ giặc mọi rợ, dâm cuồng vẫn biết tình tứ với chồng và âu yếm với con. Những bàn tay nữ du kích khi thịt của quân thù cứng cáp như kìm, nhưng khi nắm lấy bàn tay bé xíu mà hồng hồng của đứa con yêu, vẫn em đềm như bàn tay tất cả những bà mẹ trên đời. Người đàn bà bó chân của đất nước Trung Hoa phong kiến và những cô gái cầm cung trong cổ tích Việt Nam đã thành cổ tích rồi. Người đàn ông tự do và tự trọng không cần đến những nô lệ, những con hầu, những đồ chơi. Chúng ta vui sướng nhìn vẻ đẹp dũng mãnh của người nữ chiến sĩ điều khiển khẩu phóng lựu đạn trong trận đầu tiên đánh vào thị xã H.D.
Những bàn tay đẹp cầm súng chiến đấu cùng 1 lúc giải phóng cho dân tộc và giải phóng cho phụ nữ. Sự ấy không chướng mắt. Sự ấy đáng cho ta cảm phục.
