PHỨC CẢM OEDIPUS LÀ GÌ? (KỲ 2)

GIẢI QUYẾT PHỨC CẢM OEDIPUS THẾ NÀO?

Trong mỗi giai đoạn của lý thuyết phát triển tâm lý tính dục của Freud, trẻ em phải đối mặt và giải quyết khủng hoảng phát triển để hình thành nhân cách trưởng thành lành mạnh. Để phát triển thành một người hoàn toàn trưởng thành với bản dạng cá nhân lành mạnh, đứa trẻ phải đồng cảm và thấu hiểu với cha mẹ đồng giới để giải quyết mâu thuẫn của giai đoạn dương v.ật.

Ảnh hưởng của bản năng (Id) và bản ngã (Ego)

Bản năng (Id) là nguồn năng lượng nguyên thủy tìm kiếm sự thỏa mãn tức thời với mọi ham muốn vô thức.

Bản ngã (Ego) là một phần của nhân cách xuất hiện để dung hòa giữa ham muốn của bản năng và yêu cầu của thực tế.

Vậy đứa trẻ giải quyết phức cảm Oedipus thế nào? Freud cho rằng dù bản năng nguyên thủy muốn tiêu diệt người cha nhưng bản ngã thực tế hiểu rằng người cha mạnh hơn nhiều. Ngoài ra, bé trai có sự gắn kết tích cực với người cha.

Lo lắng th.iến hoạn (Castration Anxiety)

Theo Freud, bé trai sẽ trải qua cảm giác gọi là lo lắng th.iến hoạn – nỗi sợ bị th.iến cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Freud tin rằng khi đứa trẻ nhận thức được khác biệt sinh lý giữa nam giới và nữ giới, bé trai sẽ cho rằng dương v.ật của phụ nữ đã bị loại bỏ và cha sẽ th.iến mình như một hình phạt vì đã khao khát mẹ của mình.

Sự xuất hiện của siêu ngã (superego)

Để giải quyết xung đột, cơ chế phòng vệ được biết đến là “đồng nhất hóa” gia nhập. Đây chính là thời điểm siêu ngã được hình thành. Siêu ngã trở thành một dạng như quyền lực đạo đức bên trong con người, cũng là sự chuyển hóa hình tượng người cha vào bên trong nhằm nỗ lực đè nén khao khát của bản năng (id) và khiến bản ngã (ego) hành xử dựa trên tiêu chuẩn thực tế.

Trong bài báo "The Ego and the Id” (Bản Ngã Và Bản Năng), Freud giải thích rằng siêu ngã của đứa trẻ vẫn giữ lại các tính cách của người cha và những cảm xúc mạnh mẽ của phức cảm Oedipus cũng bị kìm nén.

Ảnh hưởng của các chuẩn mực xã hội, giáo lý tôn giáo và những tác động văn hóa khác cũng góp phần đè nén phức cảm Oedipus.

Chính nhờ những điều này mà lương tâm của đứa trẻ xuất hiện, hay nói cách khác là cảm quan tổng quát về đúng và sai. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, Freud cũng cho rằng những cảm giác bị đè nén này có thể dẫn tới cảm giác tội lỗi trong vô thức. Dù cảm giác tội lỗi này có thể không thể hiện rõ ràng ra ngoài nhưng nó vẫn gây ảnh hưởng tới hành động có ý thức của một người.

SẼ THẾ NÀO NẾU PHỨC CẢM OEDIPUS KHÔNG ĐƯỢC GIẢI QUYẾT?

Nếu các xung đột ở những giai đoạn tâm lý tính dục khác không được giải quyết, quá trình phát triển của trẻ sẽ dẫn tới sự cắm chốt (fixation). Freud cho rằng các bé trai không giải quyết thành công xung đột này sẽ có hiện tượng “cắm chốt người mẹ” và các bé gái sẽ là “cắm chốt người cha”.

Phức cảm Oedipus không được giải quyết có thể dẫn tới thách thức khi muốn có những mối quan hệ lãng mạn ở tuổi trưởng thành và gây ra xung đột trong khả năng cạnh tranh với người đồng giới. Phân tâm học tập trung giải quyết các xung đột này.

CHỈ TRÍCH VÀ CÁC LỜI GIẢI THÍCH KHÁC

Lý thuyết của Freud đã gây ra nhiều tranh cãi trong thời của ông và vẫn tiếp tục gây tranh cãi, phê phán và không được chấp nhận rộng rãi cho đến ngày nay. Các lý thuyết khác đã xuất hiện để miêu tả sự gắn kết giữa cha mẹ-con cái.

Đặc biệt Thuyết gắn bó (Attachment theory) đưa ra lý giải thay thế cho nhiều hành vi mà Freud từng miêu tả. Cách tiếp cận này xuất hiện vào khoảng những năm 1950 qua công trình của các nhà tâm lý học John Bowlby và Mary Ainsworth.

Theo Thuyết gắn bó, các cảm xúc trong giai đoạn đầu của thời thơ ấu đóng vai trò như cội nguồn an toàn. Đứa trẻ có thể gắn bó với cha hoặc mẹ hơn hoặc bày tỏ sự ghen tị với cha mẹ đối địch như là kết quả của những gắn bó thuở đầu liên quan tới khả năng an toàn và sinh tồn.

LỜI TỪ VERYWELL

Quan điểm của Freud về phức cảm Oedipus vẫn gây ra nhiều tranh luận cho đến nay và các lý thuyết khác thường được ưu tiên là lời giải thích cho một số hành vi gắn bó mà đứa trẻ trải qua.

Nếu con của bạn trải qua các triệu chứng làm gián đoạn hoạt động và khiến đứa bé đau đớn, hãy nói chuyện với bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần của con. Họ có thể đánh giá các triệu chứng này và đưa ra gợi ý giúp ích cho con bạn.

Nguồn: Verywell Mind

Dịch: Khoa học tội phạm