7 KIỂU NGỤY BIỆN CHÚNG TA HAY DÙNG MÀ KHÔNG HỀ BIẾT

Ngụy biện (fallacy), đó là cách chúng ta đưa ra lý do để bào chữa cho những cái sai rõ rành rành của bản thân.

Nó là những cách lập luận quanh co, phản logic nhằm khiến người khác phải hiểu sai sự thật. Tuy nghe có vẻ... đau não, nhưng nó lại không quá phức tạp, đâm ra nhiều lúc chúng ta đã ngụy biện mà không hề biết là mình ngụy biện.

Dưới đây là những kiểu ngụy biện nhiều người hay sử dụng mà không hề hay biết.

1. NGỤY BIỆN CÔNG KÍCH (ad hominem)

Đây là kiểu ngụy biện tấn công vào đối thủ tranh luận, thay vì sử dụng logic, đưa ra những lập luận chặt chẽ. Và vấn đề ở đây cái họ sử dụng để nguỵ biện lại chẳng liên quan gì đến chủ đề đang tranh cãi.

Ví dụ: A và B cãi nhau về một bài toán.

"A: 1 + 1 = 2

B: Mày ngu thật. 1 + 1 = 3 hiểu không?".

Ở đây ta không bàn đến đúng sai, nhưng B đã sử dụng ad hominem nhằm công kích A để chứng minh luận điểm của mình đúng. Tuy vậy, lập luận như thế hoàn toàn thiếu logic và không có giá trị chứng minh rằng A sai.

2. NGỤY BIỆN "ANH CŨNG VẬY" (Tu Quoque fallacy)

Đây chắc chắn là một kiểu ngụy biện nhiều bạn cảm thấy quen thuộc,

Ví dụ nổi bật nhất là câu: "Làm được như người ta đi rồi hẵng nói", "Đầy người làm vậy có sao đâu".

3. CHỬI THỀ

Chửi thề cũng là một kiểu ngụy biện, có điều nó là kiểu ngụy biện thể hiện sự bất lực của người tranh luận. Người này chẳng cần luận điểm, logic gì hết, đuối lý là chửi luôn.

4. NGỤY BIỆN BÙ NHÌN (straw man)

Là cách bóp méo, xuyên tạc quan điểm của người khác thành một ý nghĩa hoàn toàn khác. Ví dụ:

A: Cái biển báo này đặt ở đây là KHÔNG CẦN THIẾT

B: Nếu mọi người đi như thế nào cũng được, tai nạn chắc chắn sẽ xảy ra.

Rõ ràng, luận điểm của B đã bẻ cong ý của A thành "biển báo là không cần thiết ở tất cả mọi nơi", và rồi tấn công luận điểm của A bằng câu: tai nạn sẽ xảy ra.

5. NGỤY BIỆN LỢI DỤNG ĐÁM ĐÔNG (appeal to the people)

Kiểu ngụy biện này lợi dụng quan niệm: Số đông luôn đúng - quan điểm, lý lẽ nào được số đông ủng hộ thì nó phải đúng.

Ví dụ: 1 + 1 = 3, cả lớp đều nghĩ vậy thì ắt nó phải đúng. Mày ra 2 hả, sai rồi.

6. NGỤY BIỆN ĐE DỌA (ad baculum)

Đây thực chất là một kiểu đe dọa, gần giống như ngụy biện chửi thề. Nó nhằm mục đích gây áp lực, bắt người khác phải chấp nhận luận điểm, giống như câu: "Chân lý thuộc về kẻ mạnh".

7. NGỤY BIỆN LỢI DỤNG CẢM XÚC (emotional appeal fallacy)

Là kiểu ngụy biện sử dụng cảm xúc của đối phương để khai thác, trong đó chủ yếu là lòng trắc ẩn.

Ví dụ: Đừng phạt em. Tháng này em bị phạt quá nhiều rồi - thanh niên X chia sẻ sau khi vượt đèn đỏ.

Vậy nên thay vì dùng cách ngụy biện để giải vây cho bản thân khi bị đuối lý, hãy học cách xây dựng lý lẽ sắc bén và logic. Để khi nói ra, lời nói của bạn có sức ảnh hưởng và thuyết phục lớn hơn.