Ở cuối con phố nhỏ ven sông, nơi những mái ngói rêu phong phủ một màu thời gian, có một tiệm đèn lồng cũ mang tên Ánh Trăng. Tiệm nhỏ đến mức nếu không đi chậm, người ta dễ đi lướt qua mà không hề để ý. Cửa tiệm luôn sáng một ánh vàng ấm áp từ chiếc đèn dầu cũ kỹ, thứ ánh sáng chưa từng tắt suốt mấy mươi năm qua.
Chủ tiệm là ông lão tên Tịnh, đã ngoài bảy mươi. Dáng ông gầy, lưng hơi còng, nhưng đôi tay thì vẫn khéo léo, dẻo dai như thể chưa bao giờ biết mệt. Người ta bảo ông Tịnh có thể “thổi hồn” vào từng chiếc đèn lồng, khiến nó sáng lên không chỉ bằng ánh nến mà còn bằng cả tâm tình của người làm ra nó.
Một chiều cuối thu, khi những chiếc lá vàng rơi đầy ngõ và gió se lạnh bắt đầu luồn qua khe cửa, một cô bé xuất hiện trước cửa tiệm. Cô bé tên Miên, chừng mười hai tuổi, đôi mắt đỏ hoe. Trên tay cô là một chiếc đèn lồng giấy màu đỏ đã rách gần hết, chỉ còn giữ được khung tre mỏng manh.
Miên đứng im hồi lâu rồi khẽ gọi:
“Ông ơi… ông có thể sửa giúp cháu chiếc đèn này không ạ?”
Ông Tịnh ngước lên, nhìn chiếc đèn rồi nhìn gương mặt đang cố kìm nước mắt của Miên. Ông nhẹ nhàng đẩy cửa ra, mời cô vào. Trong tiệm, hương giấy mới và mùi khói đèn dầu hòa lẫn tạo thành một cảm giác ấm áp lạ kỳ.
“Cháu mang nó từ xa lắm hả?” – ông hỏi.
Miên gật đầu.
“Dạ… mẹ cháu mất hồi mùa hè. Đây là chiếc đèn mẹ làm cho cháu năm ngoái. Cháu giữ kỹ lắm, nhưng gió hôm qua mạnh quá, làm nó rách… Cháu sợ không còn cách nào giữ được nữa.”
Ông Tịnh cầm chiếc đèn, tay khẽ run. Mảnh giấy đỏ đã sờn mỏng đến mức chỉ cần chạm tay mạnh một chút là có thể vụn ra.
Một lúc lâu sau, ông nói chậm rãi:
“Có những chiếc đèn… mang quá nhiều kỷ niệm. Nếu vá lại chỗ rách, nó cũng không còn giống như xưa. Nhưng ta có thể cho nó một hình hài mới, và giữ lại phần quan trọng nhất.”
Miên ngẩng lên, đôi mắt ngạc nhiên sen lẫn hy vọng.
“Phần quan trọng nhất… là gì hả ông?”
Ông Tịnh mỉm cười:
“Là ánh sáng mà cháu muốn giữ.”
Và ông bắt đầu làm việc.
---
Suốt buổi tối, bàn tay gầy guộc của ông Tịnh di chuyển một cách tỉ mỉ. Ông tháo khung, cắt giấy mới, chọn màu sắc giống nhất với màu đỏ đã phai của chiếc đèn cũ. Hình hoa văn được ông vẽ lại từng nét bằng mực đen, nhẹ nhàng như thể đang viết một câu chuyện lên mặt giấy.
Miên ngồi bên chiếc bàn gỗ, chống cằm nhìn theo từng đường bút. Cô nghe tiếng giấy sột soạt, tiếng kéo cắt, tiếng nến cháy khẽ lách tách trong đêm. Ánh đèn dầu chiếu lên gương mặt ông Tịnh, để lộ những nếp nhăn sâu nhưng hiền hậu.
Đến khi ông ghép mảnh giấy cũ – phần ít ỏi còn nguyên vẹn từ chiếc đèn của mẹ Miên – vào vị trí trung tâm, Miên bất giác òa khóc.
“Ông… ông giữ lại thật ạ?”
“Đó là phần chứa ký ức của cháu,” ông nói. “Ta chỉ giúp nó tìm được chỗ mới để tiếp tục sáng.”
Khi chiếc đèn được hoàn thiện, nó đẹp hơn cả sự mong đợi của Miên. Hình dáng mới trong suốt, nhẹ nhàng, nhưng phần giấy cũ ở giữa như một trái tim đỏ thắm, nổi bật giữa ánh vàng của nến.
Miên nhận lấy chiếc đèn, giọng run run:
“Cháu cảm ơn ông… nhiều lắm. Cháu sẽ giữ nó mãi.”
Ông chỉ xoa đầu cô bé.
“Không phải giữ nó mãi đâu. Điều quan trọng là giữ điều mẹ cháu đã gửi gắm trong chiếc đèn này.”
---
Đêm hôm đó, Miên đem chiếc đèn ra bờ sông thả. Nước sông lấp lánh như tấm gương, phản chiếu ánh đèn lung linh. Khi chiếc đèn rời tay cô, nó sáng lên khác thường, rực rỡ hơn những chiếc đèn khác đang trôi lững lờ trên mặt nước.
Miên thì thầm:
“Mẹ ơi… con vẫn nhớ mẹ.”
Gió thổi nhẹ, như một cái chạm khẽ lên mái tóc cô.
Từ xa, ông Tịnh đứng ở cửa tiệm, nhìn chiếc đèn lồng mới sáng rực giữa dòng sông. Ông mỉm cười – một nụ cười có chút xa xăm, bởi ông biết rõ: những chiếc đèn mang theo ước mơ và nỗi lòng của người thắp sáng luôn rực rỡ nhất.
Và trong ánh sáng ấy, ông nhớ lại người vợ đã làm đèn cùng ông nhiều năm trước. Bà đã đi xa, giống như mẹ của Miên. Có lẽ vì thế mà khi nhìn thấy cô bé, ông cảm nhận được nỗi mất mát mà không cần lời giải thích.
Chiếc đèn trôi xa dần, để lại sau lưng những gợn sáng lung linh. Miên đứng nhìn cho đến khi ánh đèn chỉ còn là một chấm nhỏ trên dòng sông đêm.
---
Trở về nhà, cô mang theo một cảm giác ấm áp kỳ lạ. Dù mẹ không còn, nhưng ánh sáng từ chiếc đèn ấy khiến cô hiểu rằng ký ức không bao giờ biến mất.
Nó chỉ đổi một hình dạng khác để tiếp tục ở bên mình.
