Vừa rồi, chúng tôi có dịp gặp lại một cô bạn cũ thời sinh viên. Đó là một cô gái xinh xắn, mơ mộng và thân thiện. Tôi còn nhớ khi ấy, đám con trai và cả con gái thậm chí đã nhiều lần ngồi với nhau ở một quán nước mía và đoán xem cô yêu anh chàng nào trong lớp.
Cô luôn có vẻ gần gũi và dung ánh mắt ấm áp, tươi vui cho một vài người đặc biệt, như thể cô đang yêu thầm ai đó trong số họ. Nhưng khi một rồi hai và ba, tất cả những anh chàng tự tin rằng mình là người ấy mạnh dạn tỏ tình nhưng cô ấy đều lắc đầu với nụ cười dễ thương, thậm chí… tỏ vẻ hối lỗi vì đã để chúng tôi hiểu lầm. Kể từ khi ấy, ánh mắt thi thoảng đầy vẻ trìu mến của cô trở thành một bí ẩn lớn với cánh con trai.
Nhiều năm đã trôi qua và khi gặp lại cô trong buổi họp lớp, một anh bạn từng tưởng mình là người ấy đã không thể ngăn cản mình đặt câu hỏi với cô: Những ngày đó, có phải là bạn đã yêu thầm ai chăng?.
Tất cả chúng ta đều đã trưởng thành, có thể đếm đời mình bằng nhiều kinh nghiệm, cả hạnh phúc và buồn đau. Vì thế thật ngượng ngùng khi nhận ra lòng ta với một câu hỏi tưởng chừng nó không liên quan gì đến cuộc sống của ta hiện tại. Thậm chí, chẳng giúp được gì trong những ngày tháng đã qua. Nhưng ở thuở đó, ta con khờ khạo, một câu hỏi tò mò đến ngây thơ. Và dù sao đi nữa, nữa cũng chứng tỏ rằng mình xứng đáng để được đặt ra. Bởi câu trả lời mà chúng tôi nhận được thật lạ lùng:
Phải – cô bạn mỉm cười – tôi đã yêu. Trong suốt những năm tháng đó…
Nhưng…? – Chúng tôi ngạc nhiên.
Nhưng, khi ấy tôi đã yêu bạn theo cách người ta yêu… những thần tượng. Và thật may tôi đã nhận ra điều đó trước cả khi bạn ngỏ lời.
Như một viên sỏi ném xuống mặt ao tĩnh lặng, câu hỏi Chúng ta đã yêu những thần tượng của mình theo cách nào? làm lan ra từng vòng sóng trong tâm trí mỗi chúng tôi.
Nếu thần tượng của một chúng ta là một con người thật, hiện hữu… thì con người thật ấy sẽ phải chăng là bộ xương của con người mà ta gọi là thần tượng. Chỉ là bộ xương thôi. Phần còn lại là da thịt, hồn vía của thần tượng là do chúng ta tạo ra. Nó giống như một ghép toán: A=>B. Rồi A+B=C. A là con người đó. B là những gì ta nghĩ rằng người ấy theo suy luận đơn giản về sự hoàn hảo thì phải có. C là con người mà ta yêu.
Chúng ta bồi đắp và bộ xương đó những thứ mà ta cho là chúng tương hợp với người ấy, theo tiêu chuẩn và lí tưởng riêng của chúng ta. Như kiểu: với nụ cười tươi như vậy, hẳn đó là người cởi mở và hào phóng. Một người nói những câu hay ho dường ấy, hẳn phải là một người sâu sắc. Người có ngón đàn tuyệt vời thế kia, chắc phải sở hữu một tâm hồn bay bổng. Khi chưa biết rõ họ thực sự có những điều đó hay không, chúng ta cứ gán thêm vào
cho chắc ăn. Vì nhu cầu bản thân ta, không phải của họ.
Những thần tượng hầu như đã được tạo ra theo cách đó. Thoạt tiên chúng ta nhìn thấy với một người tài năng/ vẻ đẹp/ sự hiểu biết/ lòng tốt… Và chúng ta nghiễm nghiên nghĩ rằng họ cũng có lòng tốt/ sự hiểu biết/ vẻ đẹp/ tài năng…
Kiểu suy luận đó là một cái bẫy. Con người là một sinh vật chứa đầy những thứ tưởng tượng như không tương hợp. Ví như bạn nhìn khuôn mặt khó ưa của tôi, bạn không thể nghĩ tôi là một người hài hước. Nhưng, tôi là người hài hước. Vẻ mặt khó ưa chỉ là một cái bẫy.
Mà cuộc đời thì đầy những cái bẫy. Tôi chó thể chép ra đây một câu danh ngôn thật hay mà bạn chưa từng biết. Nếu bạn nhìn vào đó nghĩ là tôi sâu sắc hơ bạn, vậy là bạn dính bẫy. Nếu bạn chỉ cho rằng có lẽ tôi đọc nhiều hơn bạn, bạn thoát khỏi chiếc bẫy. Còn nếu bạn nhận ra sự thật trần trụi rằng , tôi chỉ tình cờ (hay thậm chí cố ý) đọc được những câu đó… trước bạn, tức là bạn đủ tỉnh táo để nhận ra chiếc bẫy.
Tôi tin ai cũng từng có một thần tượng. Cho dù chỉ có một hay nhiều, ngắn hạn hay dài hạn. Điều khác nhau là chúng ta làm gì với thần tượng của mình. Chúng ta ngưỡng mộ và học hỏi ở người đó hay cố xây đắp thêm để họ trở thành một thần tượng hoàn hảo theo nhu cầu của riêng ta? Để rồi sau đó thất vọng.
Đôi khi chúng ta tìm được một bộ xương khủng long nhưng chúng ta cứ loay hoay tìm cách đổi nó để lấy một con rồng. Cũng như cô bạn tôi. Cô đã rung động trước một anh bạn học giỏi, tốt bụng và gắn thêm cho người đó sự lãng mạn, tế nhị… Cô đã gần như tạo ra một con người ảo bao bọc bên ngoài người thật, và cô yêu con người ảo đó. Và cô yêu, chỉ cho chính cô mà thôi. Thật may – cô nói – là khi con người thật ngỏ lời thật với cô thì cô đã
nhận ra rằng đó không chính xác là người mình yêu. Đó chỉ là một bộ xương. Cốt lõi, quan trong nhưng vẫn chỉ là bộ xương.
Bạn có muốn người ta yêu theo cách một thần tượng? Anh bạn tôi thì không. Anh nói: Trong vài trường hợp, chẳng may mắn gì khi bị biến thành thần tượng. Vì điều đó có nghĩa là anh ta đang thực sự đánh mất cơ hội được yêu bởi chính con người thật của mình.
Kinh nghiệm ấy mới đáng buồn làm sao. Với cô bạn tôi cũng vậy. Khi đã biết rằng mình yêu một con rồng, thậm chí là một ảo ảnh về một con rồng, người ta sẽ chẳng them để mắt đến bộ xương khủng long nữa. Nhưng tệ nhất là nó khiến họ quên mất điều vô cùng quan trọng: một bộ xương khủng long cũng là thứ hiếm có và đáng chiêm ngưỡng. Hơn thế nữa, nó thật hơn là một con rồng.
Nhưng khi nhận ra điều đó, thì “ đã qua mất bao cơ hội được yêu…”.
