XÁC ĐỊNH 4 NHÓM DẤU HIỆU TỰ MÃN THEO “CHÂN” SHERLOCK HOLMES

Việc phát hiện ra tự mãn hoặc các yếu tố dẫn đến tự mãn ở người khác là một chuyện; xác định được nó trong chính mình lại là một việc hoàn toàn khác và khó khăn hơn rất nhiều.

Sự thành công thường có khuynh hướng đặt dấu chấm hết cho quá trình học nữa học mãi. Và sự tự mãn là “ngủ quên trên chiến thắng”, bản chất của nó chính là do tự tin thái quá vào bản thân. Có chăng phương thuốc hữu hiệu nhất cho bệnh tự mãn là biết khi nào nó sẽ phát tác mạnh nhất. Giống như cá nhân Holmes nhờ hiểu biết về vấn đề này đã giúp ông rất nhiều trong các vụ án khi đối đầu với những tên tội phạm xảo quyệt nhất.

Dưới đây là 4 nhóm hoàn cảnh ẩn chứa tính tự mãn mà theo “chân” Holme để có thể xác định rõ hơn:

1⃣Tự mãn thường thấy khi đối mặt với khó khăn. Ví dụ liên quan nhất là khi chúng ta phải đánh giá một vụ án mà không có cách nào để biết được hết dữ kiện. Điều này gọi là hiệu ứng khó - dễ. Chúng ta có xu hướng “thiếu” tự tin với các vấn đề dễ dàng và “thừa” tự tin đối với các vấn đề khó khăn.

2⃣Sự tự mãn cũng sẽ tăng lên cùng với cảm giác quen thuộc. Khi ta làm một việc nào đó lần đầu tiên, chúng ta sẽ luôn thận trọng với nó. Nhưng nếu ta làm điều đó nhiều lần, ta sẽ ngày càng có xu hướng tin tưởng vào khả năng của bản thân và trở nên tự mãn. Ví như trong vụ án có tên The Adventure of the Yellow Face (Gương Mặt Vàng Vọt) của Holmes, một trong những vụ hiếm hoi mà hoá ra giả thuyết của Holmes đã hoàn toàn sai. Holmes đã hoàn toàn sai lầm trong vụ án mà bình thường ông có thể giải quyết một cách chính xác. Đấy chính là tâm lý của chúng ta khi mà bản thân xử lý những công việc đã quá quen thuộc, nghĩ rằng mình không cần cảnh giác như khi thử làm một điều mới hay chưa từng thấy trước đó.

3⃣ Tính tự mãn tăng lên theo lượng thông tin. Trong vụ án tại Norbury của Holmes, mặc dù ông có rất nhiều lượng thông tin nhưng tất cả chúng đều chỉ là thông tin có chọn lọc từ một người “nhân vật phụ” của vụ án. Đây có lẽ là hiệu ứng mà chúng ta có thể nhận ra rằng số lượng thì không thể tương đồng cùng chất lượng. Nếu ta biết nhiều hơn về một thứ gì đó, ta sẽ có khả năng nghĩ rằng mình có thể xử lý việc ấy, dù cho thông tin bổ sung không thực sự giúp ích cho kiến thức của chúng ta lắm.

4⃣Điều cuối cùng, tính tự mãn ngày càng tăng lên theo hành động. Trong một nghiên cứu, Giáo sư tâm lý học Ellen Langer phát hiện ra rằng những người tự tung đồng xu thì tự tin rằng mình đoán được chính xác đồng xu ngửa hay sấp, trái ngược với những người chỉ đứng xem và quan sát. Từ đây có thể thấy khi chúng ta chủ động tham gia, chúng ta trở nên tự tin hơn vào những gì mình đang làm.

Từ cá nhân Holmes, qua vụ án Norbury ông lấy chính tên của nó dành cho bản thân một thông điệp “khắc cốt ghi tâm” để nhắc nhở bản thân khi bắt gặp những nguy cơ mắc sai lầm vì tự mãn. “Tự mãn tạo ra ảo giác về chuyển động, trái ngược với trì trệ thành thói quen, nhưng chuyển động ấy không đưa bạn đến đích”