Hồ ly tinh (chữ Hán: 狐狸精), cũng thường gọi là Hồ tiên (狐仙), Hồ ly (狐狸), Hồ tinh (狐精), Hồ yêu (狐妖) hay Yêu hồ (妖狐) là những tên gọi để chỉ những con cáo trở thành yêu tinh trong các huyền thoại và truyền thuyết dân gian, phần lớn ở những nước Đông Á như Trung Quốc, Nhật Bản và Triều Tiên hay Đông Nam Á như Việt Nam.
Ami
Theo quan niệm của một số người Trung Quốc, trong các loài vật thì có loài cáo là có thể nói và thông minh nhất sau con người. Các hình tượng hồ ly tinh trong truyền thuyết thông qua việc tu luyện hoặc có cao nhân chỉ điểm mà hấp thụ tinh hoa trời đất để thành tinh. Đặc điểm nổi bật nhất của những con hồ ly tinh là chúng có thể hóa thành người và thường là những cô gái đẹp.
Hiko
Tùy vào từng khu vực, hình tượng hồ ly tinh có thiện và ác rạch ròi. Tại Hồng Kông, Nhật Bản và các vùng Giang Triết[1], hình tượng của hồ ly tinh được cung kính gọi thành "Hồ tiên" và rất được tôn trọng, họ quan niệm rằng "Hồ tiên" có thể ban đến tài vận cho họ, phương thức cung phụng lên các Hồ tiên là trứng gà, còn Nhật Bản thì là đậu hũ.
[1]: Chỉ đến khu vực Trường Giang cùng Triết Giang.
SỬ LIỆU
Ami
Sách Sơn hải kinh, một cách từ điển địa lý thời Tiên Tần có những ghi chép khá sớm về hồ ly. Trong sách Sơn Hải Kinh, tác giả đề cập hồ ly đôi khi vừa là biểu tượng của điềm lành, nơi nào có hồ ly là thiên hạ thái bình, nhưng cũng có những câu chuyện cho thấy hồ ly là những sinh vật tàn ác và xấu xa.
Hiko
Vào đầu thời nhà Đường, hồ ly là một dạng vật thiêng liêng. Sách Triều dã thiêm tái (朝野佥载) có ghi nhận về tục thờ hồ ly của dân chúng. Đương thời có câu ngạn ngữ rằng: "Không có hồ ly, thì không có thôn xóm", có thể thấy tính chất thần thánh của hồ ly thời Trung Hoa cổ. Trong dân gian Trung Quốc còn có truyền thuyết Ngũ đại tiên (五大仙), kể về năm vị "tiên" là động vật có tiên khí[2], sẽ mang đến tài lộc cho người thờ phụng, và hồ ly tinh thường được xếp hàng đầu tiên.
[2] Còn gọi Ngũ đại gia (五大家) hay Ngũ hiển Tài thần (五显财神), gồm: Hồ tiên (Hồ ly), Hoàng tiên (Chồn), Bạch tiên (Nhím), Liễu tiên (Rắn) và Hôi tiên (Chuột).
Ami
Từ thời nhà Tống, cùng với việc hình tượng Đát Kỷ được truyền bá và phê bình, hình tượng hồ ly tinh trở thành một dạng yêu cơ mang sự độc ác cùng cực.
Comments