Cốt truyện của một câu chuyện xác định thứ tự các sự kiện hấp dẫn người đọc từ đầu đến cuối. Từ khi văn học ra đời, những người kể chuyện đã không ngừng thử nghiệm cách xây dựng cốt truyện. Nói một cách đơn giản, cốt truyện chính là cách truyền đạt thông tin. Các cốt truyện khác nhau sẽ truyền đạt thông tin của một câu chuyện theo những cách khác nhau đến người đọc, từ đó mang lại những trải nghiệm nhận thức khác nhau. Đó là lý do vì sao mỗi khi nhắc đến cốt truyện, người ta cũng sẽ nói đến cấu trúc. Trong bài viết này, chúng ta sẽ bắt đầu từ cốt truyện.

I. Câu chuyện và Cốt truyện

Cốt truyện là gì? Cốt truyện có phải là câu chuyện không? Cốt truyện bao gồm những yếu tố nào? Cốt truyện hoạt động như thế nào?

1. Sự khác biệt và mối liên hệ

Cốt truyện của một tiểu thuyết là chuỗi sự kiện hình thành nên một câu chuyện rộng lớn hơn, mỗi sự kiện đều tương tác và ảnh hưởng lẫn nhau. Nói cách khác, cốt truyện là một chuỗi các mối quan hệ nhân quả, tạo nên toàn bộ câu chuyện.

Nhà văn E.M. Forster đã tóm lược điều này một cách hoàn hảo:

“Nhà vua qua đời, sau đó nữ hoàng cũng qua đời, đó là một câu chuyện. Nhà vua qua đời, sau đó nữ hoàng vì đau buồn mà đời theo, thì đó là cốt truyện.”

Thông thường, cốt truyện và câu chuyện là hai khái niệm có thể hoán đổi cho nhau, và quả thực, những yếu tố ảnh hưởng đến cốt truyện thường cũng ảnh hưởng đến câu chuyện. Nhưng câu chuyện và cốt truyện lại có những điểm khác biệt. Từ ví dụ của E.M. Forster, chúng ta có thể thấy, câu chuyện chỉ là một sự kiện, gần như là sự tái hiện của sự thật. “Chuột ăn bánh quy” là một câu chuyện, nhưng không phải là cốt truyện. Cốt truyện cần có mối quan hệ nhân quả. “Chuột ăn bánh quy, sau đó nó muốn uống sữa.” Đó là một cốt truyện, bởi vì nó dựa trên mối quan hệ nhân quả.

Trong nhiều trường hợp, câu chuyện mà chúng ta nhắc đến là một khái niệm rộng lớn hơn, thậm chí tương đương với tác phẩm hoặc tiểu thuyết nói chung. Từ góc độ này, cốt truyện là một loạt sự kiện có mối quan hệ nhân quả trong câu chuyện, thường xác định “cái gì”, “khi nào” và “ở đâu” của câu chuyện, cho phép các yếu tố khác (như nhân vật và chủ đề) phát triển. Trong khi đó, câu chuyện là toàn bộ nội dung của tác phẩm, bao gồm xung đột, chủ đề và thông điệp. Ngoài cốt truyện, câu chuyện còn giải đáp các câu hỏi “ai”, “tại sao” và “làm thế nào”.

2. Yếu tố của Cốt truyện

Nếu nói câu chuyện là cây cầu dẫn đến bờ bên kia, được kết nối bởi các chuyến thuyền, thì cốt truyện chính là những chiếc thuyền đơn lẻ này. Chúng được nối liền nhau bởi hành động của nhân vật chính, tạo nên câu chuyện, và người đọc trải nghiệm quá trình cảm xúc cụ thể trong mỗi chiếc thuyền cốt truyện. Cốt truyện là hành động có ý nghĩa và kết quả của nó trong một bối cảnh cụ thể. Thế giới và nhân vật do tác phẩm tạo ra, cùng với nhiều yếu tố khác, đều tham gia vào sự hình thành và phát triển của cốt truyện, trở thành nguyên liệu cho cốt truyện.

Yếu tố cấu thành chính của cốt truyện bao gồm bối cảnh, đạo cụ và hành động của nhân vật, với trọng tâm là hành động của nhân vật dưới sự chi phối của mong muốn và động cơ. Nó có thể là một quá trình độc lập hoặc là một phần của chuỗi hành động liên tục của nhân vật. Cốt truyện thường bao gồm quá trình trao đổi cảm xúc hoặc xung đột mâu thuẫn của nhân vật, ảnh hưởng đến tiến trình của câu chuyện tiếp theo.